Αιγές - Βεργίνα, Μάρτιος 2010
Και δεύτερο μακεδονικό ταφικό σύνολο
Και δεύτερο πολύτιμο ταφικό σύνολο έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη στην Αγορά των Αιγών, σε συνέχεια του πρώτου που είχε βρεθεί το καλοκαίρι του 2008 και παρουσιάστηκε πέρυσι τον Απρίλη στο πλαίσιο της ετήσιας αρχαιολογικής συνάντησης για το Αρχαιολογικό Έργο στη Μακεδονία και τη Θράκη. Το εν λόγω δεύτερο πολύτιμο ταφικό σύνολο, όπως πρόκειται να τονίσει κατά την αυριανή εισήγησή της στο πλαίσιο της φετινής αντίστοιχης ετήσιας αρχαιολογικής συνάντησης, η διευθύντρια της πανεπιστημιακής ανασκαφής στη Βεργίνα και ευρωβουλευτής κα. Χρυσούλα Παλιαδέλη, βρέθηκε το καλοκαίρι του 2009.«Το νέο εύρημα, που αποτελείται από μια ασημένια τεφροδόχο υδρία, όμοια με εκείνη από τον τάφο του Πρίγκιπα στη Μεγάλη Τούμπα της Βεργίνας, και ως κτέρισμα ένα εξαιρετικά σπάνιο, ίσως μοναδικό ασημένιο παναθηναϊκό αμφορέα, συμπληρώνει την ανασκαφική εικόνα, ενισχύει τα αρχαιολογικά δεδομένα και δεν ανατρέπει όσα είχαμε υποθετικά προτείνει την άνοιξη στην ετήσια σύναξη των αρχαιολόγων του βορειοελλαδικού χώρου.
Η ανεύρεση των δύο πολύτιμων ταφικών συνόλων, όχι εντός των ορίων του παρακείμενου νεκροταφείου, αλλά σε ένα όρυγμα, στην καρδιά της αρχαίας πόλης, την αγορά των Αιγών, και η διαπίστωση ότι δεν πρόκειται για αποτέλεσμα αρχαιοκαπηλικής απόκρυψης, αλλά για συνειδητή απόθεση σημαντικών ταφών εντός της οχύρωσης της παλιάς πρωτεύουσας των αρχαίων Μακεδόνων, κάνουν τις συνθήκες ανεύρεσης μοναδικές.
Το γεγονός ότι η απόθεση αυτή μπορεί με ασφάλεια να χρονολογηθεί στα πρώτα χρόνια της ισχύος του Κασσάνδρου σε συνδυασμό με την εξαιρετική ποιότητα των αντικειμένων που απαρτίζουν τα δύο σύνολα, απολύτως εφάμιλλη με εκείνη αντίστοιχων κτερισμάτων από τους βασιλικούς τάφους της Μεγάλης Τούμπας, βεβαιώνουν ότι πρόκειται για βασιλικούς νεκρούς.
Είμαστε πεπεισμένοι ότι τα δύο πολύτιμα ταφικά σύνολα από την Αγορά των Αιγών αποτελούν μέρη της ίδιας ταφικής διαδικασίας, αφού εντοπίστηκαν στο ίδιο βάθος, σε μικρή απόσταση μεταξύ τους, σφραγίστηκαν με την ίδια ενιαία επίχωση και δηλώνουν την ίδια πρόθεση για την "ταφή" τους εκτός νεκροταφείου.
Αποτελούν, δηλαδή, ένα ενιαίο σύνολο που δεν τάφηκε στην παρακείμενη βασιλική νεκρόπολη, αλλά στο πιο δημόσιο σημείο της οχυρωμένης πόλης των Αιγών, λίγο βορειότερα από το θέατρο και το ανάκτορο, δίπλα στα αφιερώματα της βασίλισσας Ευρυδίκης, μητέρας του Φιλίππου, στη θεά Εύκλεια. Οι δύο νεκροί στερήθηκαν ίσως τα πλούσια κτερίσματα που θα τους συνόδευαν, αν προορίζονταν να ταφούν υπό κανονικές συνθήκες στο νεκροταφείο, αλλά τα οστά τους εναποτέθηκαν μετά την καύση τους τυλιγμένα σε πορφυρά ή χρυσοπόρφυρα υφάσματα μέσα σε πολύτιμα οστεοδόχα σκεύη για να "ταφούν" στην καρδιά της πόλης των Αιγών, χωρίς κανένα εμφανές σημάδι να διαιωνίζει τη μνήμη τους», υποστηρίζει η Χρυσούλα Παλιαδέλη, στην ανακοίνωσή της με τίτλο «Πολύτιμα ταφικά σύνολα από την αγορά των Αιγών - η αρχαιολογική εικόνα, η ιστορική ερμηνεία και η διερεύνηση στο εργαστήριο».
Νέα εξέταση
Σύμφωνα με την αρχική προσέγγιση σε ό,τι αφορά το πρώτο ταφικό σύνολο με το εντυπωσιακό χρυσό στεφάνι και με βάση τα πρώτα οστεοαρχαιολογικά δεδομένα, «θα μπορούσε να ταυτιστεί με τον Ηρακλή, γιο του Μεγάλου Αλεξάνδρου και της Βαρσίνης, που δολοφονήθηκε με εντολή του Κασσάνδρου, καθώς ανέβαινε στη Μακεδονία για να αναλάβει ως τελευταίος Τημενίδης το μακεδονικό θρόνο».
Οι εργασίες διερεύνησης και συντήρησης των ποικίλων υλικών (μετάλλινων αγγείων, οστών, υπολειμμάτων υφάσματος και άλλων οργανικών υλικών) συνεχίζονται και η ανθρωπολογική εξέταση των οστών του δεύτερου ταφικού συνόλου από το Ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα δεν έχει ολοκληρωθεί.
-------------------------------------------------------------------------------------------------
Ηλιακό ρολόι από τους ελληνορωμαϊκούς χρόνους στο Πολύχρονο Χαλκιδικής
Μια οχυρωμένη ακρόπολη, χρυσοφόροι πολεμιστές, εξαιρετικής οργάνωσης βιοτεχνίες, μια υπόσκαπτη κουζίνα, πανέμορφα αγαλματίδια, ένα ηλιακό ρολόι.
Πρόκειται για ορισμένα από τα εντυπωσιακά ευρήματα που θα παρουσιαστούν από αύριο έως τις 13 Μαρτίου στην παλιά Φιλοσοφική σχολή του ΑΠΘ κατά την 23η Αρχαιολογική Συνάντηση για τις ανασκαφές σε Μακεδονία και Θράκη.
Ανάμεσα στις 65 ανακοινώσεις συγκαταλέγεται και αυτή για το Καστρί Πολυνερίου Γρεβενών (αύριο στις 11.15 π.μ.). Η καθηγήτρια Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ Στέλλα Δρούγου και η ομάδα της παλεύουν κόντρα στην έλλειψη χρημάτων και προσωπικού. Είναι μια δύσκολη ανασκαφή, όπως τιτλοφορείται η ανακοίνωση της κ. Δρούγου, το εύρημα όμως ήταν εντυπωσιακό. Μια οχυρωμένη ακρόπολη που προστατεύει ένα σπουδαίο οικοδομικό συγκρότημα που δημιουργήθηκε στο τέλος του 4ου - αρχές 3ου αι. π.Χ. Περιλαμβάνει μεγάλη διπλή δωρική στοά και ακόμη ένα μεγάλο οικοδόμημα (ίσως και αυτό στοά) δίπλα και απέναντι από τον λιθόκτιστο ναό, ο οποίος “δεν είχε μόνο πρόναο αλλά και οπισθόδρομο και όταν αυτός καταστράφηκε, ίσως στον 3ο αι. π.Χ., καλύφθηκε από άλλους μεγαλύτερους χώρους, που εκτείνονται έως τη δυτική πύλη του περιβόλου της ακρόπολης”, σημειώνει η κ. Δρούγου. Στο εσωτερικό του κτιρίου ο χώρος στεγαζόταν με μεγάλα πήλινα κεραμίδια, το δάπεδο ήταν χωμάτινο, ενώ το γεγονός ότι “ο ναός είναι θεμελιωμένος σε στρώμα μιας νεολιθικής εγκατάστασης πρέπει να ερευνηθεί ιδιαίτερα”, συμπληρώνει η αρχαιολόγος.
Βιοτεχνίες στις Αιγές Η κ. Δρούγου θα αναφερθεί (αύριο στις 7.30 μ.μ.) και στις ανασκαφές που αποκαλύπτουν την καθημερινή όψη των Αιγών (σημερινή Βεργίνα). Πιθάρια, λιθόστρωτες αυλές, τμήματα αγωγών και αποχετευτικών ρείθρων, αλλά και πολυάριθμα θραύσματα γυαλιού, μάζες μολύβδου και σιδήρου, μήτρες πήλινων αγγείων και ειδωλίων βρέθηκαν στο κέντρο της αρχαίας πόλης των Αιγών, στη γειτονιά του Μητρώου, σε βάθος μόλις 10-40 εκατοστών. “Μετά την κορύφωση της δύναμης της πόλης των Αιγών, επήλθε η κάμψη των ελληνιστικών χρόνων έως τη ρωμαϊκή κατάκτηση (168 π.Χ. - μέσα του 2ου αι. π.Χ.). Αυτό δεν συνεπάγεται απαραίτητα και ερήμωση. Οι μικρές κοινότητες των ανθρώπων που απέμειναν στον τόπο τους ανέπτυξαν δραστηριότητες μικρών βιοτεχνιών και ενός κάποιου εμπορίου”, τονίζει.
Ταφές σε... κλίμακες Τα ευρήματα από το χρυσοφόρο δυτικό νεκροταφείο του εύπορου αρχαίου οικισμού στο Αρχοντικό Πέλλας θα παρουσιάσουν οι Παύλος και Αναστασία Χρυσοστόμου (αύριο στις 6.45 μ.μ.). Πενήντα νέοι τάφοι ήρθαν στο φως και κτερίσματα, όπως χάλκινα κράνη, χρυσά ελάσματα, αγγεία κ.ά. Οι έρευνες που γίνονται στον χώρο από το 2000 (μόλις στο 5% της συνολικής έκτασης του Αρχοντικού), έχουν αποκαλύψει πολεμιστές και δεσποσύνες ντυμένους στα χρυσά!
Σε έκταση 11 στρεμμάτων έχουν βρεθεί 965 τάφοι (περίοδο 2000-2009), οι σημαντικότεροι από τους οποίους βρίσκονται κατά μήκος δύο διασταυρούμενων δρόμων. Οι ταφές μάλιστα είναι σε κλίμακες. Όσο εγγύτερα στον δρόμο είναι θαμμένος κάποιος, τόσο πλουσιότερος ήταν. Οι πολεμιστές που βρέθηκαν φέτος σε δέκα από τους 24 τάφους των αρχαϊκών χρόνων ανήκουν στην τρίτη κατηγορία, “δηλαδή στην κλίμακα κάτω από τους πιο επιφανείς”, διευκρινίζει ο κ. Χρυσοστόμου.
Υπόγεια κουζίνα Στον αρχαίο οικισμό στο Καραμπουρνάκι (πρώην στρατόπεδο Κόδρα) αποκαλύφθηκε “μια λειτουργική κουζίνα (οπτάνιον), μαζί με τον εξοπλισμό της, και υπολείμματα καταναλωμένων τροφών”. Αυτό το εύρημα θα παρουσιάσει ο επικεφαλής της πανεπιστημιακής ανασκαφής Μιχάλης Τιβέριος (Παρασκευή, 6.45 μ.μ.). Η ημιυπόγεια κυψελόμορφη κατασκευή (υπόσκαπτο) που ήρθε στο φως “περιείχε στρώματα στάχτης, μεγάλο αριθμό οστρέων, ενώ σε μικρότερες ποσότητες βρέθηκαν οστά ζώων και ψαροκόκαλα”. Τα όστρεα εντοπίστηκαν μέσα σε ντόπιες οινοχόες (που ήταν σπασμένες) και τριγύρω βρέθηκαν πιθάρια, αμφορείς και πήλινες μαγειρικές πλατφόρμες, προφανώς χρήσιμες για το ψήσιμο των τροφών. Όλα αυτά δεν αφήνουν καμιά αμφιβολία ότι στο υπόσκαπτο αυτό γινόταν προετοιμασία τροφής που αποτελούνταν απο θαλασσινά κυρίως εδέσματα.
Ειδώλια και ρολόγια Στη βασιλική νεκρόπολη της Αιανής βρέθηκε μια μαρμάρινη παλάμη από κούρο του 6ου αιώνα π.Χ., πήλινα και χάλκινα αλογάκια, επιτύμβια στήλη που ανήκε κατά πάσα πιθανότητα σε ιέρεια με εγχάρακτο το όνομα Κλεταγόρη, καθώς και ένα αρχαϊκό ειδώλιο καθιστής γυναίκας με ανοιχτά πόδια, που παραπέμπει σε μορφή... επιτόκου. “Πρόκειται για μοναδικά ευρήματα, που σπάνια βρίσκονται σε ολόκληρη τη Μακεδονία”, τονίζει η αρχαιολόγος Γεωργία Καραμήτρου-Μεντεσίδη (μιλά αύριο στις 12.15 μ.)
Στο Πολύχρονο Χαλκιδικής η ανασκαφή έφερε στο φως ένα από τα λιγοστά παγκοσμίως ηλιακά ρολόγια των ελληνορωμαϊκών χρόνων που έχουν εντοπιστεί άθικτα. Τα ηλιακά ρολόγια κατασκευάζονταν για συγκεκριμένο γεωγραφικό πλάτος, αλλά το συγκεκριμένο εύρημα “έχει κατασκευαστεί έτσι που μπορεί να δείχνει τη σωστή ώρα κάθε μέρας τόσο στη Χαλκιδική όσο και στη Ρώμη, στη Γαλλία ή στην Κίνα” σημειώνει η αρχαιολόγος Μπετίνα Τσιγαρίδα (μιλά το Σάββατο 13 Μαρτίου στις 10 π.μ.)
-----------------------------------------------------------------------------------------
ΒΙΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΠΟΔΕΙΚΝΥΟΝΤΑΙ ΟΙ ΑΡΧΑΙΕΣ ΑΙΓΕΣ- ΒΕΡΓΙΝΑ
Τι κι αν η αυτοκρατορία έπεσε. Οι λαοί συνέχισαν να δημιουργούν. Τι κι αν το χρυσάφι εξέλιπε. Έγινε γυαλί, πηλός, σίδηρος και μόλυβδος κι αντί για βασιλικά στεφάνια, άλλαξε χρήση κι έγινε πιθάρι, αγγείο, κόσμημα καθημερινό...
Κι αν η αναφορά του ονόματος της Βεργίνας παραπέμπει στους λαμπρούς μακεδονικούς τάφους, τα πολύτιμα σκεύη και όπλα, και τις θαυμαστές ιστορίες των σπουδαίων Μακεδόνων, η αρχαιολογική σκαπάνη συνεχίζει κι εντοπίζει και μια «άλλη» πόλη των αρχαίων Αιγών- αυτή του λαού κι όχι των βασιλιάδων της- που συνέχισε να δημιουργεί και στους αιώνες της κάμψης της (168 π.Χ.- 1ο μ.Χ. αι.).
Πιθάρια, λιθόστρωτες αυλές, τμήματα αγωγών και αποχετευτικών ρείθρων, χώροι στεγασμένοι, χτισμένοι με ξερολιθιά αλλά και πολυάριθμα θραύσματα γυαλιού, μάζες μολύβδου και σιδήρου, μήτρες πήλινων αγγείων και ειδωλίων αποκαλύπτει η αρχαιολογική σκαπάνη στο κέντρο της αρχαίας πόλης των Αιγών, στη γειτονιά του Μητρώου και σε βάθος μόλις 10-40 εκατοστών.
Τα πρώτα ευρήματα και τα οικοδομικά λείψανα που έρχονται στο φως δείχνουν πως οι Αιγές αναπτύσσουν και στους χρόνους της οικονομικής πτώσης τους (πρώτοι ρωμαϊκοί χρόνοι) ποικίλες δραστηριότητες με εντυπωσιακότερη αυτή των μικρών βιοτεχνιών γυαλιού και επεξεργασίας μετάλλου.
«Βιοτεχνίες και βιοτεχνικά προϊόντα στην αρχαία πόλη των Αιγών» είναι ο τίτλος της εισήγησης της καθηγήτριας Αρχαιολογίας Στέλλας Δρούγου και της συνεργάτιδάς της Χρυσάνθης Καλλίνη, στην 23η συνάντηση για το αρχαιολογικό έργο στη Μακεδονία και τη Θράκη. «Το τέλος των αυτοκρατοριών δεν σημαίνει απαραίτητα και το τέλος των λαών που τις στήριζαν. Οι δεύτεροι μπορούν- και το κάνουν- να συνεχίζουν τη ζωή και τη δημιουργία ειδικά μάλιστα όταν πατούν σε ισχυρές ρίζες και παραδόσεις», σχολίασε τα ευρήματά της στα «ΝΕΑ» η καθηγήτρια Στέλλα Δρούγου.
------------------------------------------------------------------------------------------------
Ενισχύεται η άποψη πως πρόκειται για τον τάφο του Ηρακλή
Στον Ηρακλή, γιο του Μεγάλου Αλεξάνδρου και στη μητέρα του Βαρσίνη ανήκουν οι δύο πολύτιμες ταφές που ήρθαν πρόσφατα στο φως στην καρδιά της αρχαίας πόλης, την αγορά των Αιγών; Οι αρχαιολόγοι της Βεργίνας εξακολουθούν να υποστηρίζουν φιλολογικά την ερμηνευτική προσέγγιση που υιοθέτησαν αρχικά βάσει της μαρτυρίας του Ιουστίνου, καθώς δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα δύο νέα ταφικά σύνολα με ευρήματα εφάμιλλα των βασιλικών τάφων της Βεργίνας στο πιο δημόσιο σημείο της οχυρωμένης πόλης των Αιγών, ανήκουν σε βασιλικούς νεκρούς.
Η δεύτερη, παρόμοια ταφή (χρονολογείται στα πρώτα χρόνια της ισχύος του Κασσάνδρου) που διατηρούσε επί 2.300 χρόνια μια ασημένια τεφροδόχο υδρία, όμοια με εκείνη από τον τάφο του Πρίγκιπα στη Μεγάλη Τούμπα της Βεργίνας και ένα εξαιρετικά σπάνιο, ίσως μοναδικό ασημένιο παναθηναϊκό αμφορέα, ενισχύει την αρχική επιστημονική άποψη. «Οι δύο νεκροί στερήθηκαν ίσως τα πλούσια κτερίσματα που θα τους συνόδευαν, αν προορίζονταν να ταφούν υπό κανονικές συνθήκες στο νεκροταφείο, αλλά τα οστά τους εναποτέθηκαν μετά την καύση τους τυλιγμένα σε πορφυρά ή χρυσοπόρφυρα υφάσματα μέσα σε πολύτιμα οστεοδόχα σκεύη για να “ταφούν” ωσάν να επρόκειτο για ήρωες-κτίστες, στην καρδιά της πόλης των Αιγών, χωρίς κανένα εμφανές σημάδι να διαιωνίζει τη μνήμη τους», αναφέρει η καθηγήτρια του ΑΠΘ και ευρωβουλευτής κ. Χρυσούλα Παλιαδέλη. Το φύλο και ακριβέστερα συμπεράσματα για την ηλικία του νεκρού/ης δεν έχουν εξακριβωθεί, ωστόσο τα νέα ευρήματα και με βάση τα οστεοαρχαιολογικά δεδομένα του πρώτου τάφου πως θα μπορούσε να ταυτιστεί με τον Ηρακλή που δολοφονήθηκε με εντολή του Κασσάνδρου καθώς ανέβαινε στη Μακεδονία να αναλάβει ως τελευταίος Τημενίδης τον μακεδονικό θρόνο, ενισχύουν τη μαρτυρία του Ιουστίνου που ανέφερε τη ρητή διαταγή του Κασσάνδρου: «Ο Ηρακλής να σκοτωθεί στα κρυφά, μαζί με τη μητέρα του τη Βαρσίνη και οι σοροί τους να καλυφθούν με χώμα, ώστε να μην υπάρχει τάφος που να προδίδει τη δολοφονία τους».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου